ADOS 2

ADOS-2 Testi Nedir? Otizm Spektrum Bozukluklarında Güvenilir Değerlendirme Aracı

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ ile Ankara’da Bilimsel ve Güvenilir Tanılama Süreci

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve sosyal etkileşim, iletişim ve davranış alanlarında güçlüklerle kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. Tanı süreci ise her zaman kolay değildir; çünkü bazı belirtiler, çocuğun yaşına, kişilik özelliklerine ya da gelişim düzeyine göre farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bu noktada, doğru ve objektif bir değerlendirme için bilimsel geçerliliği yüksek tanı araçlarına ihtiyaç duyulur. İşte bu araçların en güvenilirlerinden biri olan ADOS-2, çocuk ve genç psikiyatrisi alanında yaygın olarak kullanılan altın standart bir gözlem testidir.

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Ankara’daki kliniğinde otizm şüphesiyle başvuran çocuklarda tanının yalnızca klinik gözleme değil, standartlaştırılmış ölçüm araçlarına da dayandırılması gerektiğini vurgulamakta ve ADOS-2’yi bu süreçte güvenle kullanmaktadır.

ADOS-2 Nedir?

ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition), otizm spektrum bozukluğu tanısında kullanılan yarı yapılandırılmış, standartlaştırılmış bir gözlem testidir. Çocukla birebir oynanan ve etkileşim kurulan bir dizi etkinlikten oluşur. Bu etkinlikler, çocuğun sosyal iletişim becerilerini, jest ve mimik kullanımını, hayal gücünü, tekrarlayan davranışlarını ve karşılıklı sosyal etkileşimini objektif biçimde değerlendirmeyi amaçlar.

ADOS-2’nin en önemli özelliği, sadece ebeveynin anlattıklarına değil, çocuğun doğrudan gözlemlenmesine dayanmasıdır. Bu sayede tanı daha güvenilir ve objektif hale gelir.

Kimlere Uygulanır?

ADOS-2, çok geniş bir yaş aralığına ve dil gelişim seviyesine uygun olarak geliştirilmiştir. 12 ay ve üzerindeki çocuklara, ergenlere ve hatta yetişkin bireylere uygulanabilir. Bu esneklik, testi farklı gelişim düzeyindeki bireyler için kullanışlı hale getirir.

ADOS-2, özellikle aşağıdaki durumlar için değerlendirme sürecinde tercih edilir:

• Otizm spektrum bozukluğu şüphesi olan çocuklar

• Gelişimsel gecikme gösteren ve sosyal etkileşimde zayıflık yaşayan bireyler

• Erken çocukluk döneminde iletişim kurmakta zorlanan çocuklar

• Sosyal kaygı ve sosyal beceri eksikliği ile gelen olgularda ayırıcı tanı amacıyla

• Otizm tanısı almış ancak değerlendirmesi eksik yapılmış çocuklar

• Tereddütlü tanılarda daha objektif karar vermek için

ADOS-2 Nasıl Uygulanır?

ADOS-2 testi, eğitimli ve sertifikalı uzmanlar tarafından, standart protokollere sadık kalınarak uygulanır. Her çocuk için uygun olan bir modül belirlenir. Bu modül, çocuğun yaşına ve dil becerisine göre seçilir:

• Modül 1: Sözel iletişimi olmayan ya da sınırlı düzeyde olan küçük çocuklar

• Modül 2: Sözel iletişimi olan fakat akıcı olmayan çocuklar

• Modül 3: Akıcı konuşan çocuklar ve gençler

• Modül 4: Akıcı konuşan ergenler ve yetişkinler

• Toddler Modülü: 12–30 ay arası küçük çocuklar için erken belirti taraması

Her modülde, çocuğun günlük yaşamda karşılaşabileceği durumları taklit eden oyunlar, sosyal etkileşim fırsatları ve iletişim kurmaya yönelik yapılandırılmış etkinlikler yer alır. Bu etkinlikler sırasında uzmanın gözlemleri sistematik biçimde puanlanır.

Uygulama süresi genellikle 40–60 dakika arasında değişir. Değerlendirme sonunda elde edilen skorlar, otizm açısından risk düzeyini gösterir ve tanı koyma sürecine bilimsel katkı sağlar.

ADOS-2 ile Hangi Alanlar Değerlendirilir?

ADOS-2, çocuğun birçok temel sosyal becerisini doğrudan gözlemleyerek değerlendirir. Bunlar arasında:

• Göz teması kurma ve sürdürme

• Jest, mimik ve beden dilini kullanma

• Sıra alma ve karşılıklı konuşma

• Sosyal oyunlara katılım

• Hayal gücüne dayalı oyun becerileri

• Tekrarlayıcı davranışlar

• Sabit ilgi alanlarına yoğunlaşma

• Rutinlere aşırı bağlılık

Bu davranışlar uzman tarafından belirli bir sistemle kodlanır ve sonuçlar bilimsel ölçütlerle değerlendirilir.

ADOS-2 Tanı Koydurur mu?

ADOS-2 bir tanı testi değildir, ancak otizm spektrum bozukluğunun tanısı için en güvenilir destekleyici araçlardan biridir. Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, bu testi tanı sürecinde klinik gözlem, ebeveyn görüşmeleri, gelişim öyküsü ve diğer testlerle birlikte bütüncül biçimde değerlendirerek kullanmaktadır.

Yani ADOS-2, tek başına otizm tanısı koymaz; ancak klinik kararı bilimsel verilerle destekler.

Aileler İçin Neden Önemlidir?

Otizm tanısında erken teşhis ve doğru değerlendirme çok kritiktir. Gereksiz şekilde “bekleyelim, geçer” yaklaşımı, çocuğun gelişimini geciktirebilir. Öte yandan yanlış tanı da çocuğun ihtiyacı olmayan müdahalelerle zaman kaybetmesine yol açabilir.

ADOS-2, çocuğun hangi alanlarda zorlandığını net biçimde ortaya koyarak doğru tanıya, doğru yönlendirmeye ve etkili tedavi planlamasına olanak sağlar. Ayrıca çocuğun güçlü yönlerini de fark etmemize yardımcı olur.

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ ile Güvenilir Test Süreci

Ankara’da bebek, çocuk ve genç psikiyatrisi alanında uzun yıllardır hizmet veren Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, otizm tanısında yalnızca gözleme dayalı değil, bilimsel temelli ve uluslararası geçerliliği olan araçlarla çalışmaktadır. ADOS-2 uygulamaları, klinik deneyim, aile görüşmeleri ve gelişimsel değerlendirmelerle birlikte yürütülmekte ve çocuğun en doğru şekilde değerlendirilmesi hedeflenmektedir.

Bilimsel Tanılama, Doğru Müdahalenin Kapısını Açar

Otizm spektrum bozukluğu, bireyin tüm yaşamını etkileyen bir gelişimsel farklılıktır. Bu nedenle tanılama süreci büyük bir özen, bilgi ve deneyim gerektirir. ADOS-2, bu sürecin güvenli şekilde ilerlemesini sağlayan en güçlü araçlardan biridir.

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Ankara’daki kliniğinde ADOS-2’yi hem tanısal kesinliği artırmak hem de çocuğun gelişimine özel terapi planlamaları yapabilmek amacıyla kullanmaktadır.

Unutmayın: Doğru tanı, zamanında destekle birleştiğinde; her çocuk potansiyelini gerçekleştirebilir.