Genç Psikiyatristi

Ergenlik… Hayatın en dinamik, en heyecanlı ama belki de en fırtınalı dönemlerinden biri. Kimlik arayışının hızlandığı, bağımsızlık rüzgarlarının estiği, duyguların bir rollercoaster gibi iniş çıkışlar yaşadığı, sosyal ilişkilerin yeniden şekillendiği bu kritik evre, hem gençler hem de aileleri için benzersiz fırsatlar ve zorluklar sunar. 🌪️🌱🧑‍🎓 Bu çalkantılı süreçte gençlerin kafa karışıklığı yaşaması, stresle başa çıkmakta zorlanması, ruh halinde dalgalanmalar olması veya ebeveynleriyle çatışmalar yaşaması oldukça doğaldır.

Ancak bazen bu zorluklar, normal ergenlik sancılarının ötesine geçerek gencin günlük yaşamını, okul başarısını, arkadaşlık ilişkilerini ve genel iyilik halini ciddi şekilde etkileyen ruhsal sorunlara dönüşebilir. İşte bu noktada Genç Psikiyatristi, daha resmi ve kapsayıcı unvanıyla Çocuk ve Ergen Psikiyatristi, devreye girer. Genç Psikiyatristi, ergenlik dönemindeki (genellikle 12-18 yaş arası, bazen 21 yaşa kadar uzayabilir) bireylerin karşılaştığı ruhsal, duygusal, davranışsal ve gelişimsel zorlukların tanı ve tedavisi konusunda uzmanlaşmış bir tıp doktorudur. 🧑‍⚕️(Adolescent Focus)🩺 Onlar, gençlerin karmaşık iç dünyasını anlamak ve onlara bu zorlu dönemde rehberlik etmek için özel eğitim almışlardır.

Neden Ergenlere Özel Bir Psikiyatrik Yaklaşım Gerekir?

Ergenlik dönemi, kendine özgü birçok özelliği nedeniyle ruhsal sağlık açısından özel bir dikkat gerektirir:

• unique developmental context Gelişimsel Özellikler: Beyin, ergenlikte hala aktif olarak gelişmeye devam eder; özellikle mantıklı düşünme, karar verme, dürtü kontrolü ve sonuçları değerlendirmeden sorumlu olan ön beyin (prefrontal korteks) henüz tam olgunluğa ulaşmamıştır. Bu durum, ergenlerin daha dürtüsel, risk almaya daha yatkın ve duygusal tepkilerinin daha yoğun olmasına neden olabilir. Aynı zamanda kimlik gelişimi, cinsel olgunlaşma ve bağımsızlık arayışı gibi önemli psikososyal görevler de bu dönemde yerine getirilir. Tüm bu değişimler, ruhsal sorunların ortaya çıkışını ve görünümünü etkiler.
• different symptom presentation Belirtilerin Farklılığı: Depresyon, anksiyete gibi birçok ruhsal bozukluğun belirtileri ergenlerde yetişkinlerden farklılık gösterebilir. Örneğin, depresyondaki bir ergen sürekli üzgün görünmek yerine daha çok sinirli, tahammülsüz ve öfkeli olabilir. Normal ergenlik bunalımı ile klinik düzeydeki bir bozukluğu ayırt etmek uzmanlık gerektirir.
• increased risk-taking Risk Alma Eğilimi: Ergenlik dönemindeki doğal merak, akran etkisi ve henüz tam gelişmemiş risk değerlendirme becerisi, gençleri madde kullanımı, tehlikeli davranışlar, korunmasız cinsel ilişki gibi riskli eylemlere daha açık hale getirebilir. Bu davranışlar bazen altta yatan ruhsal sorunların bir belirtisi veya sonucu olabilir.
• balancing confidentiality and family involvement Gizlilik ve Özerklik İhtiyacı: Ergenler, kendilerine ait özel bir alan ve konuşmalarının gizli kalmasını isterler. Terapi ve tedavi sürecinde bu mahremiyet ihtiyacına saygı göstermek, güven ilişkisi kurmak için çok önemlidir. Ancak aynı zamanda ergenlerin hala ebeveynlerinin bakımına ve desteğine ihtiyaçları vardır. Tedavi sürecinde bu hassas dengeyi kurmak (gencin özerkliğini desteklerken aileyi uygun şekilde bilgilendirmek ve sürece dahil etmek) uzmanlık gerektirir.
• peer influence Akran Grubunun Yoğun Etkisi: Ergenlikte arkadaşların ve sosyal çevrenin etkisi çok büyüktür. Akran baskısı, sosyal kabul görme ihtiyacı, arkadaşlık ilişkilerindeki sorunlar veya zorbalık, gencin ruhsal sağlığını doğrudan etkileyebilir ve tedavi planında mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Genç Psikiyatristi (Çocuk ve Ergen Psikiyatristi) Ne Yapar?

Çocuk ve Ergen Psikiyatristleri, ergenlerin ruhsal sağlığıyla ilgili geniş bir yelpazede hizmet sunarlar:

1. holistic assessment Kapsamlı Değerlendirme: Gencin sadece belirtilerine değil, aynı zamanda gelişimsel öyküsüne, aile ilişkilerine, okul hayatına, arkadaşlıklarına, ilgi alanlarına ve güçlü yönlerine bakarak bütüncül bir değerlendirme yaparlar. Gençle birebir, gizliliğe özen göstererek görüşürlerken, genellikle aileden de detaylı bilgi alırlar. Gerekirse okul rehberlik servisi veya öğretmenlerle de (izinle) iletişime geçerler.
2. differential diagnosis Tanı Koyma: Görüşmeler, gözlemler ve gerektiğinde kullanılan standart değerlendirme ölçekleri veya istenen tıbbi tetkikler sonucunda, gencin yaşadığı zorluklara karşılık gelen ruhsal bozukluk tanısını koyarlar (örneğin, Majör Depresif Bozukluk, Sosyal Anksiyete Bozukluğu, DEHB, Bipolar Bozukluk, Yeme Bozukluğu, Davranış Bozukluğu vb.). Belirtilerin başka bir tıbbi veya ruhsal durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını ayırt ederler (ayırıcı tanı).
3. multimodal treatment plan Tedavi Planı Oluşturma: Tanıya, sorunun şiddetine, gencin yaşına, tercihlerine ve ailesinin durumuna göre kişiye özel, çok yönlü bir tedavi planı hazırlarlar. Bu plan genellikle birden fazla müdahale yöntemini içerir.
4. medication management for adolescents💊 İlaç Tedavisi Yönetimi: Çocuk ve Ergen Psikiyatristleri, ilaç tedavisi reçete etme yetkisine sahip hekimlerdir. Eğer gencin durumu ilaç tedavisi gerektiriyorsa (örneğin, orta/şiddetli depresyon, anksiyete, DEHB, bipolar bozukluk, psikoz), en uygun ilacı seçer, yaşa ve kiloya uygun dozu ayarlar, olası yan etkiler hakkında bilgilendirir ve tedavinin etkinliğini ve güvenliğini düzenli kontrollerle yakından takip ederler. Ergenlerde ilaç kullanımı özel dikkat ve deneyim gerektirir.
5. referral & coordination with therapists➡️🛋️ Psikoterapi Yönlendirmesi ve Koordinasyonu: Psikoterapinin (konuşma terapisi) ergen tedavisinde çok önemli bir yeri vardır. Psikiyatristler, gencin ihtiyacına en uygun terapi yaklaşımını (BDT, DBT, IPT-A, Aile Terapisi, EMDR vb.) belirleyerek, genci ve aileyi bu alanda yetkin ve deneyimli terapistlere (genellikle Klinik Psikologlar) yönlendirirler. Terapi süreci boyunca terapistle (gencin ve ailenin izniyle) iletişim halinde kalarak tedavinin bütüncül ilerlemesini sağlarlar. Bazı psikiyatristler kendileri de ek terapi eğitimi almışlarsa terapi uygulayabilirler.
6. parent guidance/psychoeducation Aile Danışmanlığı ve Eğitimi: Ailelere ergenlik dönemi, gencin yaşadığı ruhsal sorun, tedavi süreci ve ilaçlar hakkında doğru bilgi verirler. Gence nasıl yaklaşacakları, evde nasıl destekleyici bir ortam yaratacakları konusunda rehberlik ederler.
7. school collaboration Okul ile İşbirliği: Gencin okuldaki uyumunu ve başarısını desteklemek amacıyla, gerekli durumlarda okul yönetimi, öğretmenler veya PDR uzmanı ile (izinle) işbirliği yaparlar.
8. crisis intervention🆘 Kriz Müdahalesi: Kendine zarar verme, intihar düşünceleri/girişimleri, şiddetli ajitasyon gibi acil durumlarda krize müdahale etme ve gerekli yönlendirmeleri (hastaneye yatış vb.) yapma konusunda yetkindirler.

Hangi Durumlarda Bir Genç (Ergen) Psikiyatristine Başvurmalı? 🚩➡️🧑‍⚕️

Eğer ergenlik dönemindeki çocuğunuzda veya bir yakınınızda aşağıdaki durumları gözlemliyorsanız, bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristinden değerlendirme almanız önemlidir:

• Ruh halinde (üzüntü, sinirlilik, kaygı, boşluk hissi), davranışlarında (saldırganlık, içe kapanma, risk alma), uyku veya yeme alışkanlıklarında ani, belirgin ve uzun süren (genellikle en az 2 hafta) değişiklikler varsa.
• Okul başarısında açıklanamayan ciddi bir düşüş yaşanıyorsa veya okula gitmeyi reddediyorsa.
• Arkadaşlarından ve sosyal aktivitelerden kendini belirgin şekilde geri çekiyorsa.
• Yoğun korkuları, takıntıları veya tekrarlayıcı davranışları varsa.
• Dikkatini toplamakta, organize olmakta veya dürtülerini kontrol etmekte sürekli ve belirgin zorluklar yaşıyorsa (DEHB şüphesi).
• Aşırı ve kontrolsüz duygu dalgalanmaları, riskli davranışlar veya uyku ihtiyacında belirgin azalma gibi belirtiler varsa (Bipolar Bozukluk şüphesi).
• Yeme alışkanlıklarında veya beden algısında endişe verici değişiklikler varsa (Yeme Bozukluğu şüphesi).
• Madde (alkol, uyuşturucu) kullanmaya başladıysa veya kullandığından şüpheleniyorsanız.
• Kendine zarar verme düşüncelerinden, ölüm isteğinden bahsediyorsa veya kendine zarar verme davranışları sergiliyorsa (ACİL DURUM!).
• Durumun nedeninden emin olamıyorsanız ve kapsamlı bir değerlendirme istiyorsanız.
• Daha önce başvurulan destekler (okul PDR, danışmanlık) yetersiz kalmışsa.
• İlaç tedavisi gerekip gerekmediğinin değerlendirilmesi isteniyorsa.

Ankara’da Ergen Ruh Sağlığı Uzmanı: Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ

Ergenlik dönemindeki ruhsal sorunların doğru tanısı ve etkili tedavisi, bu yaş grubunun biyolojik, psikolojik ve sosyal özelliklerini iyi bilen, deneyimli uzmanlar tarafından yürütülmelidir. need for specialized care Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği’nde hizmet veren Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olarak, ergenlik dönemindeki (12-18/20 yaş) gençlerin karşılaştığı depresyon, kaygı bozuklukları, DEHB, bipolar bozukluk, yeme bozuklukları, davranış sorunları, kimlik ve uyum sorunları gibi tüm ruhsal zorlukların tanı ve tedavisi konusunda özel uzmanlığa ve deneyime sahiptir. Dr. Öz’s specialization in adolescents

Kliniğimizde ergenlere yaklaşımımızda, gencin bireyselliğine, mahremiyetine ve tedavi sürecine aktif katılımına büyük önem verilir. respect for autonomy/confidentiality Aile ile yakın işbirliği içinde, gencin ihtiyaçlarına en uygun, kanıta dayalı ve bütüncül bir tedavi planı oluşturulur. Bu plan, gerekli durumlarda ilaç tedavisinin dikkatli yönetimini, psikoterapi için Ankara’daki yetkin ergen terapistlerine yönlendirmeyi, aile danışmanlığını ve okul ile işbirliğini içerir. coordination of care

Genç Psikiyatristi (Çocuk ve Ergen Psikiyatristi), ergenlik gibi hayatın kritik bir kavşağında gençlerin ruhsal sağlığını korumak, sorunlarını çözmek ve potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olmak için özel eğitim almış önemli bir tıp uzmanıdır. key medical specialist for teens Ergenlik dönemindeki zorluklar normal kabul edilebilse de, bazı durumlar profesyonel müdahale gerektirir. Kendiniz veya çocuğunuz için endişeleriniz varsa, bir Genç Psikiyatristine başvurmak, doğru tanıyı almak, etkili tedaviye ulaşmak ve gencin sağlıklı ve mutlu bir yetişkinliğe adım atmasını sağlamak için atılacak en önemli ve en doğru adımdır. importance of seeking help for healthy transition to adulthood ❤️✅💪