MOXO

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) veya çocuğunuzun/kendisinin dikkatini toplama, sürdürme, dürtülerini kontrol etme gibi konularda yaşadığı zorluklar söz konusu olduğunda, doğru tanıyı koymak ve en uygun desteği belirlemek için çeşitli değerlendirme yöntemlerine başvurulur. assessment methods for ADHD Klinik görüşmeler, davranış gözlemleri, aileden ve okuldan alınan bilgiler, standart derecelendirme ölçekleri bu sürecin temel taşlarıdır. Bu yöntemlere ek olarak, dikkat ve ilişkili işlevleri daha nesnel bir şekilde ölçmeyi amaçlayan bilgisayar tabanlı testler de kullanılmaktadır. İşte bu testlerden biri de MOXO d-CPT (Çeldiricili Sürekli Performans Testi) olarak bilinen dikkat ölçme aracıdır. MOXO as a CPT

Peki, MOXO testi tam olarak nedir? Hangi becerileri ölçer? Nasıl uygulanır ve sonuçları ne anlama gelir? En önemlisi, DEHB gibi bir durumun tanısında tek başına yeterli midir? Bu yazıda, MOXO Dikkat Testi’ni daha yakından tanıyacak ve ruh sağlığı değerlendirmelerindeki yerini tamamen Türkçe ifadelerle anlamaya çalışacağız.

Önemli Bir Not: Başlarken şunu kuvvetle vurgulamak gerekir ki; MOXO testi veya benzeri sürekli performans testleri, DEHB veya başka herhangi bir ruhsal bozukluğun tanısını tek başına koymak için yeterli değildir. Bu testler, ancak kapsamlı bir klinik değerlendirmenin bir parçası olarak, uzman bir hekim (Psikiyatrist) veya psikolog tarafından istendiğinde ve yorumlandığında anlamlı bilgiler sunan yardımcı bir araçtır. not a standalone diagnostic tool!

MOXO Testi Nedir ve Amacı Nedir?

MOXO, bireylerin (genellikle 6 yaş ve üzeri çocuklar, ergenler ve yetişkinler) dikkat, zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi bilişsel işlevlerini, gerçek hayattaki dikkat dağıtıcıların (çeldiricilerin) benzetildiği bir ortamda ölçmek üzere tasarlanmış, bilgisayar tabanlı, standart bir Sürekli Performans Testi (CPT)‘dir. computerized CPT with distractors measures attention/timing/impulsivity/hyperactivity

Testin temel amacı, özellikle DEHB veya diğer dikkat sorunları şüphesi olan bireylerde:

• Dikkat ve yürütücü işlevlerdeki (dürtü kontrolü, zamanlama gibi) olası zorlukları nesnel ve sayısal verilerle ortaya koymak.
• Bireyin kendine özgü dikkat profilini (hangi alanlarda daha çok zorlandığını, çeldiricilere nasıl tepki verdiğini) anlamaya yardımcı olmak.
• Bazen de uygulanan tedavilerin (ilaç veya diğer müdahaleler) dikkat ve dürtü kontrolü üzerindeki etkisini izlemek (tedavi öncesi ve sonrası karşılaştırma yaparak). objective data on attention profile monitoring treatment response

MOXO Testi Nasıl Çalışır? Görev ve Ölçülen Alanlar 💻🖱️🎯👂📺

• Uygulama Ortamı ve Süresi: Test, genellikle sessiz bir odada, bireyin bilgisayar ekranına bakarak ve klavyenin genellikle sadece boşluk tuşunu kullanarak gerçekleştirdiği bir uygulamadır. Uygulama süresi yaş grubuna göre biraz değişmekle birlikte ortalama 15 ila 20 dakika sürer. computer task duration
• Temel Görev: Oldukça basittir. Ekranda kısa sürelerle beliren çeşitli uyaranlar (resimler veya şekiller) arasından, önceden belirlenmiş olan hedef uyarana odaklanmak ve sadece hedef uyaran göründüğünde klavyedeki boşluk tuşuna bir kez basmaktır. Hedef olmayan diğer uyaranlar göründüğünde ise tuşa basmamak, yani tepkiyi engellemek gerekir. respond to target, inhibit response to non-targets
• Ayırt Edici Özellik: Çeldiriciler: MOXO testini diğer bazı dikkat testlerinden ayıran en önemli özellik, test sırasında ekranda görsel çeldiricilerin (aniden beliren veya hareket eden farklı resimler, animasyonlar) ve/veya kulaklıktan verilen işitsel çeldiricilerin (farklı sesler, trafik gürültüsü, sınıf sesleri gibi) bulunmasıdır. Bu çeldiriciler, günlük hayatta karşılaştığımız dikkat dağıtıcıları benzeterek, bireyin dikkatini bu tür uyaranlar altında ne kadar sürdürebildiğini ölçmeyi amaçlar. unique feature: simulated distractors (visual/auditory)
• Ölçülen Dört Temel Performans Alanı: Test, bireyin görev sırasındaki performansını dört ana alanda değerlendirir ve bu puanları kişinin kendi yaş ve cinsiyet grubundaki bireylerin ortalama performansıyla (normlarla) karşılaştırır:
  1. Dikkat (Attention – A): Hedef uyaran ekranda belirdiğinde, doğru zamanda ve doğru şekilde (tuşa basarak) tepki verme becerisidir. Kaçırılan hedef sayısı ve doğru tepkilerin tutarlılığı bu puanı etkiler.
  2. Zamanlama (Timing – T): Hedef uyarana tam zamanında, yani ne çok erken davranıp acele ederek ne de çok geç kalarak, belirlenen kısa zaman aralığı içinde tepki verme becerisidir.
  3. Dürtüsellik (Impulsivity – I): Hedef olmayan bir uyaran belirdiğinde veya ekranda hiçbir uyaran yokken “yanlışlıkla” veya “aceleci” bir şekilde tuşa basma eğilimidir. Bu, tepki ketlemesindeki (engellemesindeki) zorluğu gösterir.
  4. Hiperaktivite (Hyperactivity – H): Sadece motor hareketliliği değil, daha çok gereksiz veya işlevsel olmayan eylemleri ölçer. Örneğin, hedef uyarana bir yerine birden çok kez basmak veya ekranda uyaran yokken bile gereksiz yere tuşa basmak gibi davranışlar bu puana yansır.
• Sonuç Raporu ve Grafik: Test bittiğinde, bu dört alandaki sayısal performans puanları, normlara göre değerlendirmesi ve test süresince bireyin performansının (özellikle çeldiricilerin olduğu ve olmadığı bölümlerde) nasıl değiştiğini gösteren ayrıntılı bir grafik içeren bir rapor otomatik olarak oluşturulur. scores compared to norms performance graph

MOXO Testini Kimler Uygular ve Yorumlar? 🧑‍🏫➡️📊➡️🧑‍⚕️🛋️

MOXO testinin uygulanması standart bir işlem olsa da, genellikle bu konuda eğitim almış psikologlar, test uygulama sertifikasına sahip teknisyenler veya diğer ruh sağlığı/sağlık profesyonelleri tarafından yapılır. administered by trained staff

Ancak testten elde edilen sayısal verilerin ve grafiklerin yorumlanması kesinlikle klinik uzmanlık ve deneyim gerektirir. Test sonuçları tek başına bir anlam ifade etmez. Sonuçlar, testi isteyen Çocuk ve Ergen Psikiyatristi veya Klinik Psikolog tarafından, bireyin gelişimsel öyküsü, aileden ve okuldan alınan bilgiler, klinik görüşme sırasındaki gözlemler ve uygulanan diğer ölçeklerin sonuçları ile birlikte, bütüncül bir şekilde değerlendirilmelidir. interpreted by clinicians (psychiatrist/psychologist) in context

MOXO Testinin Kullanım Alanları ve Sınırlılıkları ✅ / ⚠️

Kullanım Alanları:

• DEHB veya diğer dikkat sorunlarının değerlendirme sürecine nesnel veri katmak. supports ADHD assessment
• Bireyin dikkat profilindeki güçlü ve zayıf yönleri (hangi dikkat bileşeninde daha çok zorlanıyor?) belirlemek. objective data on attention profile
• DEHB veya dikkat sorunları için uygulanan tedavilerin (ilaç veya diğer müdahaleler) etkinliğini nesnel olarak izlemek. monitoring treatment response

Sınırlılıkları:

• Tek Başına Tanı Koydurmaz! Bu en önemli sınırlılıktır. MOXO sonucu “DEHB var” veya “DEHB yok” demez. Tanı, ancak tüm klinik verilerin bir arada değerlendirilmesiyle konulur. not diagnostic alone!
• Performansı Etkileyen Birçok Faktör Vardır: Çocuğun/bireyin o günkü motivasyonu, yorgunluğu, kaygı düzeyi, testi anlama becerisi, test ortamının koşulları, varsa başka bir ruhsal veya tıbbi durumu (öğrenme güçlüğü, görme sorunu vb.) test sonucunu etkileyebilir. affected by other factors (motivation, anxiety, etc.)
• Sadece “Anlık” Bir Performans Ölçer: Test, belirli bir süredeki, belirli bir görev üzerindeki dikkati ölçer. Bu, bireyin okulda, evde veya sosyal ortamlardaki dikkat ve davranışlarını tam olarak yansıtmayabilir. snapshot of performance, not real life
• Yorumlama Uzmanlık İster: Normlardan sapma gösteren her puan, otomatik olarak bir bozukluk olduğu anlamına gelmez. Puanların klinik anlamını yorumlamak deneyim gerektirir. requires expert interpretation

Ankara’da MOXO Testi ve Psikiyatristin Değerlendirmedeki Yeri (Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ)

Çocuk ve ergenlerde DEHB veya dikkat sorunlarının değerlendirilmesi, bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristinin uzmanlık alanına girer. comprehensive clinical evaluation is primary

Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği’nde Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, DEHB şüphesiyle başvuran çocuk ve ergenleri değerlendirirken, öncelikle kapsamlı klinik görüşmelere (aile, çocuk/genç ve okuldan alınan bilgiler), davranış gözlemlerine ve standart derecelendirme ölçeklerine dayanır.

Ancak bazı durumlarda, tanıyı netleştirmek, dikkat profilini daha ayrıntılı görmek, eşlik eden durumları ayırt etmek veya tedaviye verilen yanıtı daha nesnel izlemek amacıyla MOXO gibi bilgisayarlı dikkat testlerinin yapılmasını isteyebilir. Bu testler genellikle klinikteki eğitimli personel veya anlaşmalı uzman psikologlar tarafından uygulanır. Dr. Öz requests MOXO as part of the assessment

Doç. Dr. Öz, elde edilen MOXO testi sonuçlarını tek başına bir tanı aracı olarak görmez. Bu sonuçları, yaptığı klinik değerlendirmenin diğer tüm bileşenleriyle (görüşme, gözlem, ölçekler, öykü) birlikte, bütüncül bir şekilde yorumlar. Test sonuçları, tanısal düşünceyi destekleyen veya tedavi planını şekillendirmeye yardımcı olan ek bir veri noktası olarak değerlendirilir. integrating MOXO results with clinical data

MOXO Dikkat Testi, dikkat ve ilgili yürütücü işlevleri (zamanlama, dürtüsellik, hiperaktivite) çevresel çeldiriciler altında ölçen, nesnel ve standart bir yardımcı değerlendirme aracıdır. useful objective tool Özellikle DEHB değerlendirme sürecinde ve tedavi takibinde ek ve değerli bilgiler sunabilir. provides supplementary info Ancak unutulmamalıdır ki, MOXO tek başına bir tanı testi değildir ve sonuçları mutlaka kapsamlı bir klinik değerlendirme bağlamında, uzman bir hekim (Psikiyatrist) veya Klinik Psikolog tarafından yorumlanmalıdır. must be interpreted by experts in context Eğer çocuğunuz için MOXO testi önerildiyse, bu testin neden istendiğini, neyi ölçeceğini ve sonuçlarının nasıl kullanılacağını testi isteyen uzmanla detaylıca konuşmanız en doğrusudur. discuss with clinician