Otizm Tanısı
Çocuğunuzun gelişiminde farklılıklar gözlemlediğinizde veya otizmden şüphelendiğinizde, akla ilk gelen sorulardan biri “Otizm tanısı nasıl konulur?” olmaktadır. Otizm tanısı, çocuğunuzun ihtiyaçlarını doğru anlamak ve ona en uygun desteği sağlamak için atılacak ilk ve en önemli adımdır. Bu süreç, bir etiketlemeden çok, çocuğunuzun benzersiz dünyasını keşfetme ve ona en uygun yol haritasını çizme sürecidir. Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği olarak Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ liderliğinde, bu hassas süreçte ailelerimize bilimsel ve güvenilir bir rehberlik sunuyoruz.
Otizm Tanısı İçin Neden Uzmana Başvurulmalı?
Günümüzde internet bilgiye ulaşmayı kolaylaştırsa da, otizm gibi karmaşık nörogelişimsel durumların tanısı uzmanlık gerektirir.
- Belirtiler Karışabilir: Otizmin bazı belirtileri (örneğin konuşma gecikmesi, dikkat sorunları) başka gelişimsel veya tıbbi durumlarla karışabilir. Doğru ayırıcı tanıyı yapmak kritik önem taşır.
- İnternet Testleri Yetersizdir: İnternette bulunan “otizm testleri” veya kontrol listeleri yalnızca bir ön fikir verebilir, asla tanı koymak için yeterli değildir.
- Uzmanlık Şart: Otizm Spektrum Bozukluğu tanısını yalnızca bu alanda uzmanlaşmış bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristi koyabilir. Komşu tavsiyesi, öğretmen gözlemi veya internet araştırmaları tanı yerine geçmez.
Otizm Tanı Sürecinin Temel Adımları
Otizm tanısı tek bir testle değil, kapsamlı bir değerlendirme süreci sonucunda konulur. Bu süreç genellikle aşağıdaki adımları içerir:
-
İlk Değerlendirme ve Gözlem:
- 📝 Detaylı Öykü Alma: Çocuk ve Ergen Psikiyatristi, ebeveynlerle detaylı bir görüşme yaparak çocuğun doğum öncesi, doğum ve sonrası gelişim öyküsünü, sağlık geçmişini, aile öyküsünü ve özellikle ebeveynlerin gözlemlediği farklılıkları (iletişim, sosyal etkileşim, davranışlar) öğrenir.
- 👀 Klinik Gözlem: Uzman, çocukla klinik ortamında veya bazen doğal ortamında (video kayıtları vb. ile) etkileşime girer. Çocuğun oyun becerileri, iletişim kurma çabaları, sosyal tepkileri, tekrarlayıcı davranışları ve duyusal hassasiyetleri dikkatle gözlemlenir.
-
Standart Değerlendirme Araçları ve Testler:
- 📊 Otizme Özgü Ölçekler: Tanı sürecini desteklemek ve belirtilerin şiddetini objektif olarak değerlendirmek amacıyla uluslararası geçerliliği ve güvenirliği olan standart tarama ve tanı ölçekleri (örneğin M-CHAT-R/F gibi tarama anketleri veya GARS, CARS, ADOS-2 gibi daha kapsamlı değerlendirme araçları) kullanılabilir. Bu araçlar tek başına tanı koydurmaz ancak değerlendirmenin önemli bir parçasıdır.
- 🧠🗣️🤸 Gelişimsel Testler: Çocuğun bilişsel seviyesini, dil ve konuşma becerilerini, ince ve kaba motor becerilerini ve uyum becerilerini yaşıtlarına göre değerlendiren testler uygulanabilir. Bu, çocuğun genel gelişim profilini anlamaya yardımcı olur.
-
Ek Değerlendirmeler:
- 👂 İşitme Testi: İletişim sorunlarının altında yatabilecek olası bir işitme kaybını dışlamak amacıyla genellikle bir işitme testi istenir.
- 🩺 Diğer Tıbbi İncelemeler: Gerekli görülmesi halinde, belirtilere neden olabilecek başka nörolojik veya genetik durumları dışlamak için ek tıbbi (EEG, MR vb.) veya genetik testler istenebilir.
-
Multidisipliner Yaklaşım:
- 🤝 Uzman İşbirliği: Çocuk Psikiyatristi, tanı ve destek planını oluştururken gerekli gördüğü durumlarda diğer uzmanlardan (Çocuk Nöroloğu, Genetik Uzmanı, Dil ve Konuşma Terapisti, Ergoterapist, Özel Eğitim Uzmanı vb.) görüş alabilir ve işbirliği yapabilir.
Otizm Tanısı Kaç Yaşında Konulur?
Otizm belirtileri genellikle yaşamın ilk üç yılında belirgin hale gelir. Birçok çocukta 18-24 ay civarında ilk şüpheler oluşabilir. Güvenilir bir tanı genellikle 2 yaşından itibaren konulabilmektedir. Ancak bazı durumlarda, özellikle daha hafif belirtileri olan veya ek başka sorunları olan çocuklarda tanı daha ileri yaşlarda (okul çağı, hatta ergenlik) konulabilir.
⏳ Önemli olan şudur: Çocuğunuzun gelişiminde herhangi bir endişeniz varsa, belirtilerin tipik olup olmadığını veya “bekleyelim, geçer” düşüncesini bir kenara bırakıp yaşa bakılmaksızın bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristine başvurmaktır. Erken farkındalık, erken tanı ve erken müdahale anlamına gelir.
Ankara’da Otizm Tanı Süreci: Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ Yaklaşımı
Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği’nde Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, otizm tanısı sürecini büyük bir hassasiyet, uzmanlık ve güncel bilimsel veriler ışığında yürütmektedir. Kliniğimizdeki tanı süreci:
- Kapsamlı ve Bütüncül: Sadece belirtilere odaklanmak yerine, çocuğun genel gelişimini, güçlü yanlarını, zorlandığı alanları ve aile dinamiklerini anlamaya yönelik bütüncül bir değerlendirme yapılır.
- Bilimsel Temelli: Uluslararası kabul görmüş tanı kriterleri (DSM-5 gibi) ve geçerli-güvenilir değerlendirme araçları kullanılır.
- Aile Merkezli: Tanı süreci boyunca aileler aktif olarak bilgilendirilir, soruları yanıtlanır ve endişeleri dinlenir. Aile, sürecin önemli bir parçası olarak görülür. Doç. Dr. Öz, tanı sürecini sadece bir sonuç bildirme olarak görmez, aynı zamanda aile için bir yol haritası çizme ve destek mekanizmalarını harekete geçirme adımı olarak ele alır.
- Yönlendirici: Tanı konulduktan sonra aileye detaylı bilgi verilir, çocuğun ihtiyaçlarına yönelik bireyselleştirilmiş destek planı (eğitim, terapi vb.) oluşturulur ve güvenilir uzmanlara/kurumlara yönlendirme yapılır.
Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ’ün otizm spektrum bozukluğu alanındaki derinlemesine bilgisi ve deneyimi, Ankara’daki aileler için güvenilir bir tanı ve değerlendirme süreci sunmaktadır.
Otizm tanısı almak, ebeveynler için başlangıçta endişe verici olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki bu tanı bir son değil, çocuğunuzu daha iyi anlamak ve onun ihtiyaçlarına uygun desteği sağlayarak potansiyelini gerçekleştirmesine yardımcı olacak yolculuğun başlangıcıdır. Doğru ve erken tanı, etkili müdahale programlarına erişimi sağlayarak çocuğun gelişiminde büyük fark yaratabilir.
Eğer çocuğunuzun sosyal iletişiminde, davranışlarında veya gelişiminde sizi endişelendiren durumlar varsa, lütfen bu endişelerinizi bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristi ile paylaşmaktan çekinmeyin. Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği olarak bu süreçte size destek olmaya hazırız.
