Otizm

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), günümüzde giderek daha fazla aile tarafından duyulan ve anlaşılan nörogelişimsel bir farklılıktır. Her çocuğun kendine özgü bir gelişim yolculuğu olsa da, OSB’li çocuklar sosyal iletişim, etkileşim ve davranış alanlarında belirgin farklılıklar gösterebilirler. Erken tanı ve doğru destek yöntemleri ile otizmli çocukların potansiyellerini en üst düzeyde gerçekleştirmeleri mümkündür. Bu yazıda, otizmin ne olduğunu, belirtilerini ve Ankara’da Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ liderliğindeki kliniğimizde sunulan destek süreçlerini detaylıca ele alacağız.

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) Nedir?

Otizm Spektrum Bozukluğu, doğuştan gelen veya yaşamın erken dönemlerinde ortaya çıkan, beynin yapısal ve işlevsel farklılıklarından kaynaklanan nörogelişimsel bir durumdur. “Spektrum” ifadesi, otizmin her bireyde farklı belirtilerle ve farklı şiddet düzeylerinde görülebileceğini ifade eder. Kimi bireylerde belirtiler daha hafifken, kimilerinde daha yoğun olabilir ve günlük yaşamı daha fazla etkileyebilir. Otizm bir hastalık değil, bir farklılıktır ve bireyin dünyayı algılama, anlama ve iletişim kurma biçimini etkiler.

Çocuklarda Otizmin Yaygın Belirtileri Nelerdir?

Otizm belirtileri genellikle erken çocukluk döneminde (ilk 3 yaş içinde) fark edilir hale gelir. Bu belirtiler temel olarak iki ana alanda gruplanır:

1. Sosyal Etkileşim ve İletişim Zorlukları:

• 👁️ Göz teması kurmaktan kaçınma, kısa süreli kurma veya göz temasını sürdürmede zorlanma.
• 👂 İsmiyle seslenildiğinde tepki vermeme, ilgisiz görünme veya geç tepki verme.
• 🤔 Başkalarının duygularını (sevinç, üzüntü vb.) anlama, yorumlama ve kendi duygularını uygun şekilde ifade etmede güçlük.
• 🧑‍🤝‍🧑 Yaşıtlarıyla oyun kurma, sürdürme ve ilişki geliştirmede zorluklar; genellikle yalnız oynamayı tercih etme.
• 🗣️ Konuşma becerilerinde gecikme, hiç konuşmama veya konuşmaya başlasa bile ekolali (duyduğu kelimeleri veya cümleleri tekrarlama), zamirleri ters kullanma (ben yerine sen demek gibi) gibi farklılıklar.
• 👇 İşaret etme, el sallama gibi jestleri anlama veya kullanmada sınırlılık; mimiklerin kısıtlı veya anlaşılamaz olması.

2. Sınırlı ve Tekrarlayıcı Davranışlar/İlgiler:

• ⭐ Belirli konulara (arabalar, dinozorlar, sayılar vb.) karşı aşırı, yoğun ve sıra dışı bir ilgi duyma.
• 🤸 Kendi etrafında dönme, sallanma, parmak şıklatma, el çırpma gibi tekrarlayıcı motor hareketler.
• 📅 Günlük rutinlere sıkı sıkıya bağlılık; küçük değişikliklere bile aşırı tepki verme, huzursuzlanma.
• 🧸 Oyuncakları amacına uygun oynamak yerine parçalarıyla (örneğin arabanın tekerleğiyle) tekrarlayıcı şekilde oynama, nesneleri sıraya dizme, döndürme.
• ✨🔊✋ Bazı seslere, ışıklara, dokulara veya tatlara karşı aşırı hassasiyet (kulaklarını kapatma, belirli kumaşları giymeme) veya tam tersi, acıya veya sıcaklığa karşı duyarsızlık gibi duyusal farklılıklar.

Bu belirtilerin bir veya birkaçının görülmesi tek başına otizm tanısı için yeterli değildir. Tanı, mutlaka uzman bir hekim tarafından kapsamlı bir değerlendirme ile konulmalıdır.

Otizmin Nedenleri ve Risk Faktörleri

Otizmin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bilimsel araştırmalar genetik yatkınlığın önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Ailede otizm öyküsü olması riski artırabilir. Genetik faktörlerin yanı sıra, hamilelik sırasında veya doğumda karşılaşılan bazı çevresel faktörlerin de (ileri ebeveyn yaşı, bazı enfeksiyonlar, çevresel toksinlere maruz kalma vb.) etkileşime girerek riski artırabileceği düşünülmektedir. Önemli bir nokta, aşıların otizme neden olduğuna dair bilimsel olarak kanıtlanmış hiçbir bulgu bulunmamaktadır.

Otizm Tanı Süreci Nasıl İşler?

Çocuğunuzun gelişiminde otizm spektrum bozukluğuna işaret edebilecek farklılıklar gözlemliyorsanız, bir uzmana başvurmak en doğru adımdır. Erken tanı, çocuğun ihtiyaç duyduğu destek ve eğitime erken yaşta başlamasını sağlayarak gelişiminde önemli farklar yaratır. Tanı süreci genellikle şu adımları içerir:

1. Aile Görüşmesi: Aileden çocuğun gelişim öyküsü, davranışları, iletişim becerileri hakkında detaylı bilgi alınır.
2. Gözlem: Uzman (Çocuk Psikiyatristi), çocuğun oyun oynarken, iletişim kurarken ve çevresiyle etkileşimdeyken davranışlarını doğrudan gözlemler.
3. Gelişimsel Tarama Testleri: Çocuğun bilişsel, dil, sosyal ve motor becerilerini değerlendiren standart testler uygulanabilir.
4. Diğer Değerlendirmeler: İşitme testi gibi ek değerlendirmeler yapılarak belirtilere neden olabilecek başka durumlar dışlanır.

Tanı, tüm bu bilgilerin bir araya getirilmesiyle bir Çocuk ve Ergen Psikiyatristi tarafından konulur.

Otizmde Tedavi ve Destek Yaklaşımları

Otizm “tedavi edilen” bir hastalıktan ziyade, yönetilen ve desteklenen bir farklılıktır. Amaç, otizmli bireyin güçlü yanlarını desteklemek, zorlandığı alanlarda becerilerini geliştirmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. En etkili yaklaşımlar şunlardır:

• Erken ve Yoğun Özel Eğitim: Otizmli çocuklar için özel olarak tasarlanmış, bireyselleştirilmiş eğitim programları (BEP) büyük önem taşır. Uygulamalı Davranış Analizi (ABA) gibi bilimsel temelli yöntemler sıkça kullanılır.
• Terapiler: Konuşma ve dil terapisi iletişim becerilerini, ergoterapi günlük yaşam becerilerini ve duyusal bütünleme sorunlarını, davranışsal terapiler ise uyum sorunlarını ve istenmeyen davranışları yönetmeye yardımcı olur.
• Aile Eğitimi ve Desteği: Ailenin otizmi anlaması, çocuklarıyla nasıl iletişim kuracağını öğrenmesi ve baş etme becerileri geliştirmesi sürecin ayrılmaz bir parçasıdır.

Ankara’da Otizm Konusunda Uzman Destek: Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ

Ankara’da otizm spektrum bozukluğu konusunda güvenilir ve uzman bir destek arayışındaysanız, Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği olarak Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ liderliğinde sizlere yardımcı olmaktan memnuniyet duyarız. Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, çocuk ve ergen psikiyatrisi alanındaki kapsamlı deneyimi ve özellikle otizm spektrum bozukluğu konusundaki derinlemesine bilgisi ile tanınmaktadır.

Kliniğimizde, otizm şüphesi taşıyan veya tanısı almış çocuklar ve aileleri için kapsamlı bir değerlendirme süreci yürütülmektedir. Bu süreçte;

• Detaylı klinik görüşmeler
• Gelişimsel değerlendirme testleri
• Oyun temelli gözlemler

yapılarak çocuğun bireysel ihtiyaçları belirlenir. Tanı konulduktan sonra, her çocuğa özel, bilimsel kanıta dayalı ve multidisipliner bir yaklaşımla (gerekirse diğer uzmanlarla iş birliği içinde) destek planı oluşturulur. Bu plan, özel eğitim önerilerini, gerekli terapileri ve aile danışmanlığını içerir.

Kliniğimizde Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ liderliğinde yürütülen destek programları ve takip süreçleri ile birçok çocuğumuzun iletişim becerilerinde, sosyal uyumunda, davranışsal zorlukların yönetiminde ve genel yaşam kalitesinde önemli ilerlemeler kaydedildiğini gözlemliyor, ailelerimizin bu süreçteki yolculuğuna eşlik ediyoruz.

Otizm Spektrum Bozukluğu, zorlukları olsa da doğru yaklaşımlarla yönetilebilen bir farklılıktır. Her çocuk gibi, otizmli çocukların da kendilerine özgü güçlü yanları ve potansiyelleri vardır. Önemli olan, bu potansiyeli ortaya çıkarmak için erken yaşta doğru tanıyı almak ve bilimsel temelli, bireyselleştirilmiş destek programlarına erişmektir. Eğer çocuğunuzun gelişimiyle ilgili endişeleriniz varsa, vakit kaybetmeden bir uzmana danışmanız, onun geleceği için atacağınız en önemli adımlardan biridir.

Unutmayın, bu yolculukta yalnız değilsiniz. Ankara Çocuk Psikiyatrisi Kliniği olarak, size ve çocuğunuza destek olmak için buradayız.