Oyun Terapisi

Oyun Terapisi: Çocuğun Diliyle Onun Dünyasına Dokunmak

Ankara’da Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ ile Bilimsel ve Güvenli Oyun Temelli Psikiyatrik Destek

Yetişkinler kelimelerle düşünür, konuşur ve duygularını ifade eder. Peki ya çocuklar? Özellikle küçük yaştaki çocuklar, karmaşık duygularını, korkularını, kaygılarını ya da ihtiyaçlarını sözcüklere dökmekte zorlanırlar. İşte tam bu noktada onların dünyasına en doğal kapıdan giren bir terapi yaklaşımı vardır: Oyun terapisi.

Ankara’da bebek, çocuk ve genç psikiyatrisi alanında çalışan Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, oyun terapisini çocukların duygusal, davranışsal ve gelişimsel ihtiyaçlarını anlamak ve desteklemek için etkili bir araç olarak kullanmaktadır. Çünkü oyun, çocukların hem dili hem de duygusal ifade biçimidir.

Oyun Terapisi Nedir?

Oyun terapisi, çocukların oyun yoluyla kendilerini ifade etmelerini, duygularını tanımalarını ve başa çıkma becerileri geliştirmelerini amaçlayan yapılandırılmış bir psikoterapi yöntemidir. Oyun, çocuklar için hem eğlenceli hem de içsel dünyalarının dışa vurumunu sağlayan doğal bir araçtır.

Bu terapi, sadece “oynamak” değildir. Uzman bir terapist tarafından çocuğun oyun sırasında kullandığı semboller, davranışlar ve oyun senaryoları dikkatle izlenir, analiz edilir ve gerektiğinde yapılandırılır. Böylece çocuk, yaşadığı travmaları, kaygıları veya duygusal çatışmaları güvenli bir ortamda ifade edebilir.

Neden Oyun?

Çocuklar, tıpkı yetişkinlerin konuşma yoluyla yaptığı gibi oyunla düşünür, sorun çözer, kendini ifade eder ve başkalarını anlar. Oyun aynı zamanda çocuğun bilinçdışı süreçlerini ortaya koymasına da olanak tanır. Bu nedenle oyun terapisi, özellikle dil gelişimi henüz olgunlaşmamış çocuklar için en etkili psikoterapi biçimidir.

Bir çocuk “Anneme çok kızgınım” demese de oyun odasında sürekli öfkeli anne figürleri yaratıyorsa, bu bir duygunun dışavurumudur. Oyun terapisi, bu duygularla yargılamadan ve zorlamadan çalışmayı mümkün kılar.

Oyun Terapisi Türleri

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, çocuğun yaşına, gelişim düzeyine, sorunlarına ve kişilik özelliklerine göre farklı oyun terapisi yöntemleri kullanmaktadır. En yaygın yöntemler şunlardır:

• Yönlendirilmemiş (Nondirektif) Oyun Terapisi: Çocuğun seçtiği oyuncaklarla, kendi belirlediği şekilde oyun kurmasına izin verilir. Terapist gözlemler, güvenli bir alan sunar ama müdahale etmez. Çocuk iç dünyasını özgürce yansıtır.

• Yönlendirilmiş (Direktif) Oyun Terapisi: Belirli bir hedef doğrultusunda terapist oyuna daha aktif katılır, senaryo önerir veya belirli duygulara odaklanır. Bu yöntem özellikle davranış problemlerinde etkili olabilir.

• Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi: Bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri, oyun içinde kullanılır. Özellikle kaygı, korku ve travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlarda tercih edilir.

• Filial Terapi: Ebeveynlerin de eğitim alarak çocuğun oyun sürecine dahil olduğu bir terapi türüdür. Aile ile iş birliği ön plandadır.

Hangi Durumlarda Oyun Terapisi Kullanılır?

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, oyun terapisini aşağıdaki durumlarda etkin bir araç olarak kullanmaktadır:

• Travma sonrası stres (kaza, hastane deneyimi, afet, istismar)

• Ayrılık kaygısı, bağlanma problemleri

• Boşanma, kardeş doğumu, taşınma gibi yaşam değişiklikleri

• Sosyal çekilme, içe kapanma, iletişim zorlukları

• Yeme problemleri, alt ıslatma, tırnak yeme

• Özgüven eksikliği ve kendine zarar verme davranışları

• Öfke patlamaları ve saldırgan davranışlar

• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB)

• Otizm spektrum bozukluğu ve gelişimsel geriliklerde destekleyici terapi olarak

Aile Katılımı Neden Önemli?

Oyun terapisi sadece çocukla sınırlı bir süreç değildir. Özellikle küçük çocuklarla yapılan terapilerde, ebeveynlerin sürece aktif olarak katılması önemlidir. Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, terapi sürecinde ailelerle düzenli olarak görüşerek çocuğun evdeki davranışlarıyla terapideki süreç arasındaki ilişkiyi gözlemleyip aileye rehberlik eder.

Bazen çocuk terapiyle ilerleme gösterirken, evdeki yaklaşımlar bu gelişimi desteklemediğinde terapi etkisini kaybedebilir. Bu nedenle oyun terapisi süreci, çocuğun çevresiyle birlikte değerlendirilmelidir.

Oyun Terapisinin Faydaları

• Çocukların duygularını tanımasına ve ifade etmesine yardımcı olur.

• Travmatik yaşantıların etkisini azaltır.

• Sosyal becerileri geliştirir.

• Özgüveni ve özsaygıyı artırır.

• Davranışsal sorunların kökenine inerek kalıcı çözüm sağlar.

• Çocuğun problem çözme becerilerini destekler.

• Aile içi ilişkileri güçlendirir.

Oyunun Gücüyle Şifa Mümkün

Oyun, çocuklar için bir eğlence değil, bir iletişim şeklidir. Onların dünyasına anlamlı şekilde dokunmak isteyen bir uzman, bu dili anlamalı ve bu dil üzerinden güven inşa etmelidir. Oyun terapisi, çocukların kendilerini ifade edebileceği güvenli bir alan sunarken, terapistin doğru gözlemleri ve müdahaleleriyle de sağaltıcı bir sürece dönüşür.

Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Ankara’daki kliniğinde oyun terapisini bilimsel temellere dayalı, etik ilkeler çerçevesinde ve çocuğun bireysel ihtiyaçlarına duyarlı şekilde uygulamaktadır. Her çocuğun oynayarak anlatacak bir hikâyesi vardır; önemli olan o hikâyeyi duyabilmektir.