Yas Süreci
Yas, sevilen birinin kaybıyla başlar; ama yalnızca gözyaşı ve özlemden ibaret değildir. Yas, aynı zamanda bir yeniden yapılanma sürecidir. Kaybedilen kişiye dair anlamın, yerin ve ilişkinin iç dünyada yeniden şekillenmesidir. Bu süreç, özellikle çocuklar ve ergenler için karmaşık, zorlayıcı ve zaman zaman sarsıcı olabilir.
Ankara’da Çocuk ve Ergen Psikiyatristi olarak hizmet veren Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, çocukların ve gençlerin yas sürecini sağlıklı şekilde geçirebilmeleri için, bilimsel yöntemleri sevgiyle harmanlayan özel yaklaşımlar sunar.
🔍 Yas Süreci Nedir?
Yas süreci, bir yakınını kaybeden bireyin bu kayba karşı verdiği duygusal, zihinsel ve fiziksel tepkiler bütünüdür. Yas; kaybı kabul etmek, acıyı hissetmek, anlam aramak ve zamanla hayata yeniden bağlanmayı içerir.
Bu süreç, herkes için farklı şekillerde yaşanır. Özellikle çocuklar, ölüm kavramını soyut olarak algılayabildiklerinden, yaşadıkları kaybı anlamlandırmakta ve duygularını ifade etmekte zorlanabilirler.
🧠 Yas Sürecinin Aşamaları (Kübler-Ross Modeli)
Yas süreci evre evre ilerler. Ancak bu evreler herkes için aynı sırada ve aynı yoğunlukta yaşanmaz.
📌 1. İnkar
“Bu olamaz… Rüya olmalı.”
Kayıp gerçekliği henüz kabul edilememiştir. Çocuklar özellikle bu aşamada, kaybın geri döneceğine dair beklentiler taşıyabilir.
📌 2. Öfke
“Neden benim başıma geldi?”
Kaybın neden olduğu acı, öfkeye dönüşebilir. Çocuk bazen hayatta kalan ebeveyne ya da kendine öfke duyabilir.
📌 3. Pazarlık
“İyi olursam geri gelir mi?”
Gerçekle yüzleşmeden önce son bir umutla, kaybı geri getirecek davranışlar aranır. Bu evre çocuklarda “dua etme, iyi olma” gibi davranışlarla görülebilir.
📌 4. Depresyon
“Onsuz hiçbir şeyin anlamı yok.”
Gerçekle karşı karşıya kalınır. Derin bir hüzün ve boşluk duygusu yaşanır. İçine kapanma, hayattan zevk almama gibi tepkiler oluşur.
📌 5. Kabul
“O artık burada değil ama ben yaşamaya devam edebilirim.”
Zamanla kaybın kabulü gelişir. Hayat yeniden şekillenmeye başlar.
👧 Çocuklarda Yas Süreci Nasıl Görülür?
Çocuklar, yaşadıkları kaybı yetişkinler gibi kelimelerle ifade edemez. Onların yas süreci; davranışları, oyunları, rüyaları ve bedensel tepkileri üzerinden anlaşılabilir.
🧸 Belirtiler:
-
Sürekli kaybettiği kişiden bahsetme
-
Oyuncaklarla ölüm ve ayrılık temalı oyunlar oynama
-
Uyku bozuklukları, alt ıslatma, karın ağrısı gibi somatik belirtiler
-
Aşırı ağlama ya da duygusal donukluk
-
Akademik başarıda düşüş
-
Arkadaş ilişkilerinde kopukluk
Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, bu belirtileri klinik gözlem, gelişimsel değerlendirme ve psikiyatrik görüşmelerle analiz ederek uygun bir destek planı oluşturur.
👦 Ergenlerde Yas Süreci Nasıl Yaşanır?
Ergenlik dönemi, kimlik arayışının ve duygusal yoğunluğun en üst düzeyde yaşandığı bir dönemdir. Bu nedenle ergenlerde yas süreci daha derin sorgulamalara, yalnızlaşmaya ve duygusal krizlere neden olabilir.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler:
-
Varoluşsal sorgulamalar (“Hayatın anlamı ne?”, “Ben neden yaşıyorum?”)
-
Okuldan ve arkadaş çevresinden uzaklaşma
-
Uyku ve yeme bozuklukları
-
Madde kullanımı, kendine zarar verme gibi riskli davranışlar
📌 Bu aşamada ergenin, bir psikiyatrist eşliğinde duygularını tanıması, ifade etmesi ve yeniden güvenli bağlar kurması büyük önem taşır.
🧩 Yas Süreci Travmaya Dönüşmeden Nasıl Atlatılır?
Yasın travmaya dönüşmesi; çocuğun ya da ergenin yaşadığı kaybı zihninde dondurması, üzerinden uzun süre geçse bile hayata adapte olamaması durumudur. Bu noktada profesyonel destek, hayati bir rol oynar.
Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Ankara’daki kliniğinde çocukların yas sürecini:
-
🎨 Oyun terapisi
-
🧠 Bilişsel davranışçı terapi
-
📘 Yas çalışmaları (mektup yazma, hafıza kutusu, vedalaşma ritüeli)
-
👪 Aile danışmanlığı
-
🎯 Duygu farkındalığı ve düzenleme egzersizleri
gibi bilimsel yöntemlerle destekler. Amaç, çocuğun kaybı travma olarak değil, bir yaşam deneyimi olarak işlemleyebilmesini sağlamaktır.
💬 Gerçek Danışan Geri Bildirimleri
Dr. Büşra Olcay Öz’ün yürüttüğü terapiler sonucunda:
-
✅ Yas sürecini tamamlayan çocuklar, yeniden duygusal dengeye ulaşmıştır.
-
✅ Uyku ve yeme bozuklukları ortadan kalkmıştır.
-
✅ Özlem duygusu yerini güzel anılarla anma alışkanlığına bırakmıştır.
-
✅ Sosyal ve akademik hayata yeniden adapte olmuşlardır.
Bu gelişmeler, hem çocuk hem de ailesi için duygusal bir iyileşme sürecinin tamamlandığını gösterir.
🗣️ Ailelere Öneriler: Yas Sürecinde Ne Yapmalı?
✅ Çocuğun duygularını küçümsemeyin.
✅ “Üzülme” demek yerine “Seni anlıyorum, çok zor” gibi empatik ifadeler kullanın.
✅ Ölüm kavramını net ama yaşa uygun bir şekilde açıklayın.
✅ Vedalaşma fırsatı sunun (resim çizme, mektup yazma gibi).
✅ Kendi yasınızı yaşarken çocuğu ihmal etmeyin.
✅ Gözle görülür bir değişiklik varsa mutlaka uzman desteği alın.
📌 Sık Sorulan Sorular (SEO Uyumlu)
Yas süreci ne kadar sürer?
Her birey için farklıdır, ancak ortalama 6-12 ay arasında duygusal denge yeniden sağlanabilir. Uzayan yas süreci için profesyonel destek gerekir.
Çocuklara ölüm nasıl anlatılmalı?
Yaşına uygun, sade ve dürüst bir dille. “Uyudu” gibi açıklamalar kafa karıştırıcı olabilir. Ölümün geri dönüşü olmadığını net ama sevgi dolu bir şekilde anlatmak gerekir.
Yas yaşayan çocuk psikoloğa gitmeli mi?
Yoğun duygusal tepkiler, davranış bozuklukları ya da travma belirtileri varsa psikiyatrist veya çocuk psikoloğuna başvurmak önemlidir.
📍 Ankara’da Yas Süreci Desteği İçin Güvenilir Bir Uzman: Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ
Yas, bir çocuğun hayatında ilk kez yüzleştiği büyük bir duygudur. Bu sürecin yalnız, bastırılarak ya da görmezden gelinerek geçmesi; ileride çok daha büyük psikolojik sorunlara neden olabilir.
Doç. Dr. Büşra OLCAY ÖZ, Ankara’daki kliniğinde çocukların yas sürecini bilimsel, şefkatli ve güvenli bir ortamda destekleyerek, onları yeniden hayata bağlar.
